Ai có thể ngờ rằng, loại đồ uống hấp dẫn với nhiều người này lại trở thành “sát thủ vô hình” âm thầm hại sức khỏe? Gần đây, trong số các ca bệnh nhi mắc ung thư thận được tiếp nhận tại một bệnh viện nhi, có gần 30% trẻ có thói quen uống nước ngọt có đường quá mức trong thời gian dài. Đây không phải là lời cảnh báo vô căn cứ, mà là một hồi chuông báo động sức khỏe có thật.

Cách đây một thời gian, bố của Minh Minh (6 tuổi, Trung Quốc) phát hiện ra một khối u ở bụng con trai và vội vã đưa cậu đến bác sĩ. Kết quả là, cậu bé được chẩn đoán mắc khối u ác tính giai đoạn ba ở thận trái và phải điều trị hóa trị. Các bác sĩ cho biết mặc dù ung thư thận ở trẻ em phần lớn liên quan đến di truyền, nhưng việc cho trẻ uống đồ uống có đường trong thời gian dài là sai lầm. Hơn nữa, bản thân trẻ em cũng mắc bệnh béo phì và thận của chúng đã bị tổn thương nghiêm trọng.

Nước ngọt chứa đường phá hủy sức khỏe trẻ em như thế nào?

- Gánh nặng chuyển hóa do lượng đường vượt chuẩn: Mỗi chai nước ngọt có ga 500ml chứa khoảng 53g đường, cao gấp đôi mức tối đa khuyến nghị cho trẻ là 25g/ngày. Việc tiêu thụ đường quá mức lâu dài có thể dẫn đến kháng insulin, tạo điều kiện thuận lợi cho tế bào ung thư phát triển.

- Tác hại kép của phốt phát: Chất phốt phát trong nước ngọt có thể gây rối loạn chuyển hóa canxi - phốt pho và làm tăng gánh nặng lên thận. Nghiên cứu lâm sàng cho thấy, chỉ sau 2 giờ uống nước ngọt, lượng canxi trong nước tiểu có thể tăng 20%.

- Nguy cơ từ phẩm màu nhân tạo: Một số loại nước ngọt chứa caramel màu có 4-methylimidazole, chất được chứng minh có thể gây ung thư ở động vật thí nghiệm. Hệ thống trao đổi chất của trẻ chưa hoàn thiện, dễ bị tổn thương hơn người lớn.

Những loại nước uống bị đánh giá thấp về độ nguy hại

- Nước uống men vi sinh không đồng nghĩa với tốt sức khỏe: Loại đồ uống được quảng cáo là “giúp tiêu hóa” này thường chứa hơn 15g đường mỗi 100ml. Một chai sau bữa ăn tương đương với nửa bát cơm về lượng đường hấp thụ.

- Bẫy đường trong nước trái cây: Dù dán nhãn “100% nước ép”, nhưng nhiều sản phẩm đã qua cô đặc và hoàn nguyên, vitamin còn rất ít trong khi đường thì vẫn giữ nguyên. Một ly nước cam tương đương ăn 4 quả cam về lượng đường.

- Ngộ nhận về nước uống thể thao: Nếu không vận động mạnh, việc uống loại nước này sẽ khiến chất điện giải gây thêm gánh nặng cho thận. Một số loại có hàm lượng natri bằng 1/3 nhu cầu hàng ngày của trẻ.

Cách bảo vệ thận cho trẻ

- Hình thành thói quen uống nước lành mạnh: Trẻ trong độ tuổi đi học nên uống nước theo công thức: Cân nặng (kg) × 30ml + lượng mất do vận động. Có thể chuẩn bị bình nước hình thú, thêm chanh lát hoặc dưa leo để tăng hứng thú.

- Đọc kỹ nhãn thành phần: Nếu 3 thành phần đầu tiên trong bảng thành phần là đường trắng, siro fructose-glucose thì nên tránh. Trong bảng dinh dưỡng, nếu carbohydrate >5g/100ml, đó là thức uống nhiều đường.

- Giải pháp thay thế lành mạnh: Tự làm nước trái cây có ga: nước soda + trái cây tươi như dâu. Kem sữa tự làm: đông lạnh sữa tươi, rắc thêm một chút bột ca cao không đường.

Nếu trẻ có các dấu hiệu sau, cần đi khám ngay

- Mệt mỏi kéo dài hơn hai tuần: Có thể là dấu hiệu thiếu máu do ung thư tiêu hao dinh dưỡng.

- Tiểu ra máu không đau: Khoảng 80% trẻ bị ung thư thận có triệu chứng này đầu tiên.

- Khối u ở bụng: Khi tắm, phụ huynh nên chú ý sờ vào vùng dưới sườn hai bên của trẻ.

Vị giác của trẻ cần được "dẫn dắt" chứ không phải nuông chiều. Hãy biến việc đi siêu thị thành lớp học dinh dưỡng, dạy trẻ cách đọc bảng thành phần. Dùng những công thức sáng tạo thay cho nước ngọt, vừa thỏa mãn khẩu vị, vừa bảo vệ sức khỏe. Hãy nhớ một chai nước ngọt bớt uống hôm nay có thể là một phần sức khỏe thêm vững chắc ngày mai. Bắt đầu từ ly nước tiếp theo, hãy cho con bạn một lựa chọn trưởng thành lành mạnh hơn.

Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương vừa tiếp nhận và cấp cứu thành công cho bà M.N.T, 72 tuổi, trú tại Hà Nội, trong tình trạng mệt mỏi, tay chân mềm nhũn, không còn khả năng tự chủ. Bệnh nhân được chẩn đoán ngộ độc paracetamol sau khi uống quá liều loại thuốc này để giảm đau đầu.

Nếu lạm dụng hoặc dùng quá liều, paracetamol có thể gây ngộ độc nghiêm trọng, đặc biệt là tổn thương gan – thậm chí dẫn đến suy gan cấp nếu không được can thiệp kịp thời. Ảnh minh họa: Internet

Theo lời người nhà, bà T có tiền sử đái tháo đường hơn 10 năm và đang điều trị bằng thuốc uống đều đặn. Ngoài ra, bà thường xuyên bị đau đầu nhưng nhiều lần thăm khám không phát hiện bệnh lý cụ thể, nên vẫn giữ thói quen tự mua thuốc về uống. Mỗi khi lên cơn đau đầu, bà thường dùng paracetamol kết hợp một số thuốc bổ não mà không có chỉ định của bác sĩ.

Tối muộn ngày 21/5, bà xuất hiện cơn đau đầu dữ dội. Nghĩ rằng chỉ là triệu chứng quen thuộc, bà tự uống vài viên paracetamol. Tuy nhiên, sau một lúc không thấy đỡ, bà tiếp tục uống thêm.

Theo lời người nhà (chưa được kiểm chứng), tổng cộng bà đã uống khoảng 20 viên paracetamol. Chỉ khoảng 30 phút sau, người bà T. mềm nhũn, tay chân rũ rượi, không kiểm soát được vận động. Phát hiện tình trạng bất thường, người nhà lập tức đưa bà đi cấp cứu tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương ngay trong đêm.

Rất may, bệnh nhân được rửa ruột và xử trí kịp thời, chưa ghi nhận tổn thương gan hay các cơ quan nội tạng khác. Hiện tại, sức khỏe bà đã ổn định, có thể ăn uống và đi lại bình thường.

Khi dùng quá liều Paracetamol sẽ gây tổn thương gan, dẫn đến ngộ độc cấp tính, có thể gây tử vong. Bệnh nhân có thể hôn mê trước khi chết đột ngột hoặc sau vài ngày hôn mê. Ảnh minh họa: Internet

Bác sĩ Trần Văn Bắc – Phó Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương – cho biết, paracetamol (còn gọi là acetaminophen) là loại thuốc giảm đau, hạ sốt phổ biến, thường được sử dụng trong các trường hợp đau nhẹ đến vừa, sốt do cảm lạnh hoặc cảm cúm. Thuốc được mua bán dễ dàng, không cần kê đơn và nhìn chung có độ an toàn cao nếu dùng đúng liều. Tuy nhiên, nếu lạm dụng hoặc dùng quá liều, paracetamol có thể gây ngộ độc nghiêm trọng, đặc biệt là tổn thương gan – thậm chí dẫn đến suy gan cấp nếu không được can thiệp kịp thời.

Khi sử dụng thuốc quá liều paracetamol có thể gây ra các tác dụng phụ như: